PEMBANGUNAN LAMAN WEB BERASASKAN TEORI KONSTRUKTIVISME BAGI SUBJEK FIZIK TINGKATAN EMPAT YANG BERTAJUK DAYA DAN TEKANAN TING KANG CHEONG Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Dan Komputer Serta Pendidikan (Fizik) FAKULTI PENDIDIKAN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA APRIL, 2010
iii PENGHARGAAN Penulis ingin merakamkan penghargaan ikhlas yang tidak terhingga kepada En. Megat Aman Zahiri bin Megat Zakaria, selaku penyelia Projek Sarjana Muda saya yang banyak memberikan bimbingan dan dorongan dalam menyiapkan projek ini. Beliau telah banyak memberikan tunjuk ajar tanpa rasa jemu sepanjang tempoh ini. Penghargaan turut dirakamkan kepada ibu bapa serta keluarga tersayang di atas pengorbanan dan sokongan yang diberikan. Tidak lupa kepada mereka yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam usaha menjayakan projek ini. Tanpa sokongan dan kerjasama daripada semua pihak di atas, projek ini tidak akan disiapkan dengan sempurna. Tunjuk ajar daripada semua pihak di atas amat penulis hargai. Penulis tidak dapat membalas budi baik kalian dan hanya dapat mengucapkan ribuan terima kasih. Semoga kalian sihat sejahtera dan diberkati Tuhan.
iv ABSTRAK Kajian ini adalah untuk membangunkan laman web yang berasaskan pembelajaran menggunakan pendekatan konstruktivisme mengenai tajuk Daya dan Tekanan. Kandungan utama laman web ini adalah menggunakan forum dan penerokaan supaya pelajar berpeluang membina pengetahuan melalui perbincangan di samping meneroka maklumat baru dari Internet. Model ADDIE telah diaplikasikan sebagai garis panduan bagi rekabentuk laman web ini. Laman web ini dibangunkan dengan menggunakan Moodle sebagai platform utama dan perisian sokongan seperti Blumental HTML Pad 2008 9, Adobe Photoshop CS2, dan Hot Potatoes 6.3. Diharapkan laman web ini dapat membantu pelajar dalam mempelajari konsep daya dan tekanan.
v ABSTRACT The purpose of this project is to develop web based learning using constructivist learning method for the topic Force and Pressure. The main content of this web based learning is using discussion forum and exploration so that students can negotiate and discuss to construct their knowledge; moreover, they explore new information via the Internet. ADDIE model is applied as guide-lines for the web design. This web based learning is developed using Moodle as the main platform and Blumental HTML Pad 2008 9, Adobe Photoshop CS2, and Hot Potatoes 6.3 as supportive software. Finally, it is hope that this website can help students in learning concept of force and pressure.
vi KANDUNGAN BAB PERKARA MUKA SURAT PENGESAHAN STATUS PENGESAHAN PENYELIA HALAMAN JUDUL PENGAKUAN PELAJAR PENGHARGAAN ABSTRAK ABSTRACT KANDUNGAN SENARAI RAJAH i ii iii iv v vi x I PENGENALAN 1 1.1 Pendahuluan 1 1.2 Latar Belakang Masalah 2 1.3 Pernyataan Masalah 6 1.4 Objektif Projek 7 1.5 Rasional Projek 7 1.6 Kepentingan Kajian 8 1.6.1 Pelajar 8 1.6.2 Guru 9 1.6.3 Sekolah 9
vii 1.7 Skop Projek 9 1.8 Definisi 10 1.8.1 Teori Konstruktivisme 10 1.8.2 Daya dan Tekanan 11 1.8.3 Moodle 11 II SOROTAN KAJIAN 12 2.1 Pendahuluan 12 2.2 Masalah Mempelajari Fizik 13 2.3 Teori Konstruktivisme dan Ciri-cirinya 14 2.4 Strategi Pembelajaran Menggunakan Teori Konstruktivisme 15 2.4.1 Pembelajaran Kolaboratif 16 2.4.2 Pembelajaran Kooperatif 17 2.4.3 Pembelajaran Berasaskan Masalah 17 2.4.4 Pembelajaran Secara Reflektif 18 2.5 Moodle dan Ciri-cirinya 19 2.6 Isu-isu Pembelajaran Berasaskan Web 20 2.6.1 Masalah Komunikasi di Kelas 20 2.6.2 Pembelajaran Menggunakan Forum Internet 21 2.6.3 Ciri-ciri Forum Elektronik 22 2.6.4 Rasional Menggunakan Forum untuk Perbincangan 23 2.6.4.1 Alat Komunikasi 23 2.6.4.2 Membuat Refleksi 24 2.6.4.3 Mempertahankan Pendapat Kita 24 2.6.4.4 Pembelajaran Dimaksimumkan 25 2.6.4.5 Mudah Dicapai 25 2.6.4.6 Mengambil Berat terhadap Setiap Individu 26 2.6.4.7 Persediaan 26 2.6.4.8 Rujukan Masa Depan 26 2.6.5 Reka Bentuk Pengajaran 27
viii 2.6.5.1 Reka Bentuk Interaksi 27 2.6.5.2 Reka Bentuk Informasi 27 2.6.5.3 Reka Bentuk Visual 28 2.7 Model Reka Bentuk Pengajaran 28 2.7.1 Model ASSURE 28 2.7.2 Model ADDIE 29 2.7.3 Model ACRS 30 2.8 Multimedia 30 2.8.1 Teks 31 2.8.2 Grafik 31 2.8.3 Video 31 2.8.4 Animasi 32 2.8.5 Audio 32 2.9 Penutup 33 III REKA BENTUK LAMAN WEB 34 3.1 Pendahuluan 34 3.2 Model Reka Bentuk Pengajaran 35 3.2.1 Fasa Pertama: Analisis 35 3.2.1.1 Analisis Kumpulan Sasaran 36 3.2.1.2 Analisis Perkakasan dan Perisian 36 3.2.1.3 Analisis Kandungan Pelajaran 38 3.2.2 Fasa Kedua: Reka Bentuk 39 3.2.3 Fasa Ketiga: Pembangunan Laman Web 45 3.2.4 Fasa Keempat: Pengujian 45 3.2.5 Fasa Kelima: Penilaian 46 3.3 Rasional Pemilihan Model ADDIE 46 3.4 Penutup 47
ix IV HASIL PEMBANGUNAN 48 4.1 Pendahuluan 48 4.2 Halaman Utama 48 4.2.1 E-space 51 4.2.2 Tugasan 54 4.2.3 KuizMudah 55 4.2.4 E-link 56 4.3 Halaman Bab Tiga 57 4.3.1 Tutorial 59 4.3.2 Tugasan 60 4.3.3 Wikis 62 4.4 Penutup 64 V PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN 65 5.1 Pendahuluan 65 5.2 Perbincangan 65 5.2.1 Teori Pembelajaran 66 5.2.2 Model Reka Bentuk Laman Web 67 5.2.3 Elemen Multimedia 67 5.3 Rumusan 67 5.4 Masalah dan Kekangan Yang Dihadapi 68 5.4.1 Kemahiran dan Kepakaran 69 5.4.2 Kelebihan Laman Web 69 5.4.3 Kelemahan Laman Web 70 5.5 Cadangan 71 5.6 Penutup 72 RUJUKAN 73
x SENARAI RAJAH RAJAH TAJUK MUKA SURAT Rajah 3.1 Carta alir bagi keseluruhan laman web 41 Rajah 3.2 Carta alir bagi E-space 42 Rajah 3.3 Carta alir bagi KuizMudah 43 Rajah 3.4 Carta alir bagi Halaman Bab 3 44 Rajah 4.1 Paparan bagi Halaman utama 50 Rajah 4.2 Paparan bagi E-space 52 Rajah 4.3 Paparan bagi E-space 53 Rajah 4.4 Paparan bagi Tugasan 54 Rajah 4.5 Paparan bagi KuizMudah 55 Rajah 4.6 Paparan bagi E-link 56 Rajah 4.7 Paparan bagi Halaman Bab 3 58 Rajah 4.8 Paparan bagi Halaman Bab 3 58 Rajah 4.9 Paparan bagi Halaman Bab 3 59 Rajah 4.10 Paparan bagi Tutorial 60 Rajah 4.11 Paparan bagi Tugasan 61 Rajah 4.12 Paparan bagi Wikis 63 Rajah 4.13 Paparan bagi Wikis 64
1 BAB I PENGENALAN 1.1 Pendahuluan Pengaruh World Wide Web (WWW) terhadap sistem pendidikan kita adalah tidak terhad. World Wide Web (WWW) merupakan perkembangan yang terpenting dalam teknologi pendidikan manusia. Ia mewakili perkembangan komunikasi yang begitu pesat dan tidak pernah dialami sebelum itu. World Wide Web adalah suatu fenomena yang giat berkembang dan menghantar maklumat secara global. Maklumat senang didapati di Internet dan kemudahan tersebut telah mengubah sosial dan ekonomi mahupun kehidupan manusia. Oleh sebab itu, Internet dan teknologi amat diperlukan pada masa kini. Terdapat pelbagai jenis laman web termasuk laman web pendidikan yang menyampaikan informasi dan pengetahuan. Pendidik telah mengetahui implikasi Internet terhadap pendidikan. Maka, sekolah bersedia menempah perkakasan komputer
2 bagi tujuan pembelajaran. Manakala orang awam pula digalakkan oleh kerajaan supaya menggunakan teknologi untuk mencari maklumat dan untuk menambah ilmu pengetahuan (Bach, et al., 2007). Pendidikan jarak jauh diperkenalkan dalam Internet untuk tujuan pembelajaran. Ia telah berkembang dengan pesat dan gian dikenali. Ia berpotensi dalam penyampaian pengetahuan dan perkembangan komuniti (Schwier, 2007). Kesimpulannya, laman web sangat bernilai bagi pendidikan masa depan. Laman web juga penting pada masa kini jika dimanfaatkan penggunaannya. Walaupun World Wide Web merupakan teknologi yang canggih, namun ia masih suatu teknologi yang dicipta oleh manusia. Oleh sebab itu, guru kita harus bersiap sedia supaya dapat menggunakan teknologi Internet dengan efektif. 1.2 Latar Belakang Masalah Masalah wujud dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Selain itu, terdapat juga masalah diri guru dalam melaksanakan amanah beliau sebagai seorang guru. Pembelajaran yang berbentuk tradisional di kelas selalu tidak dapat mencapai objektif pengajaran dan pembelajaran sepenuhnya. Kaedah syarahan adalah kaedah pengajaran yang kerap dipraktikkan oleh guru sekolah. Di kelas, guru memberi hujah isi kandungan, manakala pelajar mendengar dan mencatat. Pembelajaran adalah kurang interaktif antara guru dengan pelajar (Zol Azlan Hamidin, 2000). Kaedah syarahan boleh
3 digabungkan dengan perbincangan. Biasanya, sewaktu pelajar terlibat dalam perbincangan kumpulan, sesetengah pelajar tidak mengeluarkan pendapat mereka dan mendiamkan diri. Mereka rela bersikap pasif terhadap pembelajaran mereka kerana malu untuk bertanya atau mengeluarkan idea (Leftlore, 2000). Guru tidak dapat mengetahui sama ada pelajar menghadapi masalah dalam pelajaran. Jika pelajar-pelajar bermasalah, guru tidak mengetahui masalah yang dihadapi oleh mereka (Bin, Xin Yu and Dong Xue, 2004). Guru sering menggunakan strategi pengajaran dan pembelajaran sendiri bahkan dalam proses pengajaran mahupun proses penilaian terhadap pelajar. Strategi tersebut tidak efektif untuk mengesan masalah pelajaran pelajar dan tahap pencapaian mereka (Li, et al., 2004). Di samping itu, pelajar mengalami kesusahan untuk memahami topik dalam fizik. Antara topik fizik yang susah difahami ialah keseimbangan terma. Keseimbangan terma ialah keadaan semasa dua objek yang bersentuhan akan mencapai suhu yang sama dan pengaliran haba antara objek tersebut adalah sama. Pada permulaan, dua objek tersebut berlainan suhu dan haba mengalir dari kawasan bersuhu tinggi ke kawasan bersuhu rendah, sehingga mencapai keseimbangan terma (Badariah et. al., 2005). Selain itu, guru mempunyai banyak tugas yang diamanahkan. Orang awam mempunyai pandangan bahawa guru mampu mengatasi tekanan kerja. Sebenarnya profesion perguruan mengalami lebih banyak tekanan daripada pekerjaan lain kerana guru diamanahkan kerja yang banyak dan banyak orang menaruh harapan tinggi terhadap guru (Pithers, 2005). Adakah tekanan mempengaruhi pencapaian guru? Menurut Pithers (2005), pencapaian manusia ditingkatkan apabila tahap tekanan meningkat. Tahap tekanan akan menaik ke maksimum dan kemudian melebihi titik maksimum. Ini menyebabkan pencapaian manusia merosot. Situasi ini boleh digambarkan dengan graf berbentuk u.
4 Walau bagaimanapun, masalah-masalah yang dinyatakan dapat diselesaikan dengan pembelajaran berasaskan web. Tujuan guru menggunakan laman web adalah untuk mengetahui situasi pembelajaran pelajar. Pelajar mempunyai tanggungjawab sepenuhnya terhadap pembelajaran sendiri melalui pembelajaran berasaskan web. Pelajar mampu mengawal proses pembelajaran kerana laman web menyediakan persekitaran yang interaktif (Charalambos Vrasidas, dan Gene V.Glass, 2005). Hal ini tentu dapat meringankan beban guru kerana pelajar mampu belajar sendiri. Oleh itu guru mempunyai lebih banyak masa untuk menyemak perkembangan pelajar dalam pelajaran sambil menghulurkan bantuan mengikut keperluan pelajar (Li, et al., 2004). Peranan yang dimainkan oleh guru juga berubah menjadi seorang fasilitator (facilitator) untuk membantu pelajar membina pengetahuan (Charalambos Vrasidas, dan Gene V. Glass, 2005). Bach et al. (2007) telah menunjukkan bahawa pembelajaran di Internet menggalakkan pembelajaran konstruktivisme. Pelajar berpeluang mengadakan perbincangan di ruangan forum, berinteraksi untuk menyiapkan tugasan yang diberi, serta membuat refleksi terhadap komen rakan di forum. Pembelajaran tersebut dapat mencetuskan idea yang baru dan pemahaman yang mendalam terhadap sesuatu konsep (Schwier, 2007). Persekitaran forum di laman web memberikan peluang kepada pelajar untuk berfikir dan membuat refleksi kerana mempunyai lebih banyak masa. Mereka boleh melakukan aktiviti tersebut di luar sesi pembelajaran misalnya di rumah. Kebanyakan pelajar mendapati bahawa mereka berkemampuan untuk berinteraksi dengan kandungan pembelajaran (Markel, 2001). Dengan adanya sokongan, pelajar berani tampil ke depan untuk berkongsi idea sendiri (Schwier, 2007), kerana mereka yakin bahawa pandangan
5 sendiri diperlukan dalam sesi perbincangan (Markel, 2001). Menurut pendekatan konstruktivisme, idea dan komen yang dikemukakan tersebut tidak ada yang memang benar atau yang memang palsu (Charalambos Vrasidas, dan Gene V.Glass, 2005). Pelajar memegang pelbagai pendapat tentang konsep fizik seperti keseimbangan terma. Sebagai contoh, pelajar menjangka kesan yang berlaku semasa kayu dan besi diletakkan di tempat bersuhu sederhana, misalnya di kelas (Linn, dan Slotta, 2006). Melalui perbincangan, mereka berpendapat bahawa objek tidak mempunyai suhu yang sama. Terdapat pelajar yang tidak bersetuju dengan pernyataan yang disebutkan. Mereka memberitahu bahawa suhu kedua-dua objek adalah sama kerana suhu kelas yang menentukan haba keluar atau masuk ke dalam objek. Melalui perbincangan, pelajar dapat memahami konsep keseimbangan terma secara perlahan-lahan (Linn, dan Slotta, 2006). Tambahan pula, rancangan pengajaran harus disemak semula kerana pelajar mempunyai pengetahuan sedia ada dalam fizik. Misalnya, dalam sains Tingkatan 2, pelajar didedahkan kepada jenis-jenis daya dan kesan daya ke atas objek, iaitu objek mungkin berubah bentuk atau berubah arah pergerakan (Integrated curriculum for secondary schools Science Form 2, 2002). Apabila tiba di Tingkatan 4, pelajar akan mempelajari hubungkait antara daya, jisim dan pecutan dalam subjek fizik (Integrated curriculum for secondary schools Physics Form 4, 2005). Justeru itu, guru boleh menggunakan masa dalam kelas untuk memperkenalkan kepada pelajar tentang pengetahuan dan fenomena fizik lain untuk membuka minda mereka (Li, et al., 2004). Pembelajaran melalui Internet memang efektif untuk proses pengajaran dan pembelajaran. Oleh itu, pembelajaran seperti ini harus digalakkan di sekolah.
6 1.3 Pernyataan Masalah Seperti yang dibincangkan, masalah-masalah yang timbul dalam proses pengajaran dan pembelajaran di sekolah ialah: (i) pendekatan syarahan tidak efektif untuk mencapai objektif pengajaran dan pembelajaran, (ii) strategi pengajaran yang direka oleh guru tidak berkesan, (iii) kesusahan memahami konsep fizik, dan (iv) guru dibebankan dengan tugas. Namun demikian, masalah-masalah yang disebutkan dapat dikurangkan dengan pembelajaran melalui Internet. Pada masa kini, pelajar boleh belajar melalui Internet selain pengajaran di kelas. Proses pengajaran dan pembelajaran boleh dijalankan di mana-mana dan pada bila-bila masa. Sebagai contoh, proses tersebut boleh dibuat di rumah pada waktu malam, bukan sekadar belajar di sekolah. Internet menyediakan ruangan yang sesuai untuk pembelajaran. Guru dan pelajar selalu berinteraksi di ruangan Internet supaya guru dapat mengesan masalah pelajaran mereka dengan segera. Oleh yang demikian, pembangun akan mereka bentuk aktiviti pembelajaran yang bertajuk Daya dan Tekanan bagi subjek fizik berasaskan teori konstruktivisme.
7 Pembangun berpendapat bahawa pelajar berpengetahuan sedia ada dan mereka mampu meneroka sumber untuk pembelajaran. 1.4 Objektif Projek Objektif untuk membangunkan laman web ialah: i. Mereka bentuk satu aktiviti pembelajaran bagi subjek fizik dengan menggunakan teori konstruktivisme, dan ii. Membangunkan laman web subjek fizik yang bertajuk Daya dan Tekanan bagi kelas fizik Tingkatan 4. 1.5 Rasional Projek Peranan guru adalah merancang aktiviti dan mengurus kelas supaya aktiviti dapat dijalankan dengan lancar (Fraser, Tobin, dan Kahle, 2003). Manakala peranan pembangun juga serupa dengan guru. Pembangun pula merancang aktiviti dan mengurus proses pembelajaran di Internet, dengan mengaplikasikan teori konstruktivisme. Aplikasi teori konstruktivisme membantu pembangun mereka bentuk aktiviti-aktiviti pembelajaran dengan cermat, misalnya penyediaan forum dan wiki.