Atas Perlembagaan Persekutuan dan Akta Pendidikan Azizi Umar & Supyan Hussin Universiti Kebangsaan Malaysia

Transcription

1 1 Pendaftaran Sekolah Agama Rakyat Sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan : Kajian Implikasinya Ke Atas Perlembagaan Persekutuan dan Akta Pendidikan 1996 Pengenalan Azizi Umar & Supyan Hussin Universiti Kebangsaan Malaysia Pendidikan Islam secara formal di Malaysia telah bermula apabila sistem pengajian pondok yang memakai sistem umumi bertukar menjadi sistem nizami dalam sistem persekolahan anak-anak orang Islam yang dipanggil madrasah. Pada masa yang sama pengajaran agama Islam yang diajar di sekolah Melayu turut dianggap sebagai pendidikan formal oleh ibu bapa yang menganut agama Islam. Pendidikan formal ini lebih dikenali sebagai Sekolah Al-Quran yang diajar pada waktu petang di sekolah yang sama. Ini bermakna terdapat dua aliran pendidikan Islam formal telah berjalan serentak sejak sebelum kemerdekaan lagi. Perbezaan kedua-dua aliran ini ialah Sekolah Al-Quran lahir daripada keperluan untuk anak-anak Melayu yang belajar di sekolah-sekolah Melayu. Manakala madrasah pula lahir daripada sistem pengajian tradisional yang berasaskan pengajian pondok sejak awal penjajahan lagi. Sistem madrasah pada hari ini disebut Sekolah Agama Rakyat dalam sistem persekolahan moden. Ini adalah kerana madrasah diusahakan oleh jawatankuasa lembaga masyarakat setempat dan sesetengah pemilikan tanah bagi madrasah tersebut pula dimiliki oleh pengerusi lembaga tersebut. Kewujudan sekolah tersebut tidak melalui mana-mana pendaftaran institusi atau pertubuhan tetapi penubuhannya sama seperti penubuhan sebuah masjid, surau atau balai-balai sah yang diusahakan oleh jawatankuasa penduduk di atas permintaan dan keperluan setempat. Kini, SAR telah melalui zaman kemajuannya apabila institusi tersebut turut diusahakan oleh pihak kerajaan negeri dan kemudiannya oleh kerajaan persekutuan. Terdapat SAR yang telah maju menjadi Sekolah Agama Negeri (SAN) dan terdapat SAR yang menjadi Sekolah Menengah Kebangsaan Agama (SMKA) di bawah pentadbiran kerajaan persekutuan. Bagaimanapun perkembangan bagi keduadua sekolah ini jauh berbeza kerana pengekalan identiti asasnya yang turut berubah. Ini menjadikan SAN masih kekal dengan sistem madrasahnya sebaliknya SMKA bukan lagi memakai sistem madrasah. Kehilangan identiti ini adalah disebabkan syarat-syarat untuk menjadikan sekolah tersebut sebagai sebuah sekolah milik kerajaan persekutuan perlu memenuhi kriteria-kriteria tertentu. 1 Kertas Kerja ini dibentangkan di International Conference On Islamic Research In Islamic Laws anjuran Jabatan Syariah dan Undang-undang, Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya pada 15 hingga 16 Julai

2 Latarbelakang Kertas kerja ini bertujuan menjelaskan proses pendaftaran SAR dalam sistem pendidikan kebangsaan setelah pelbagai usaha-usaha sebelum ini untuk menguasainya kurang berjaya dan tidak dapat membantu perkembangan kemajuan SAR dalam pendidikan nasional. Proses pendaftaran ini mempunyai banyak perbezaan dengan pengambilalihan Sekolah Agama Rakyat oleh Kementerian Pelajaran pada tahun 1977 sebelum ini (Azizi Umar, 2007). Berdasarkan kutipan dan data-data penyelidik semasa membuat penyelidikan ini, masalah pengambilalihan SAR pada tahun 1977 telah memberikan kesan negatif kepada pengusaha SAR hari ini dan pihak berkuasa agama negeri dalam memberikan sokongan padu kepada kerajaan Persekutuan dalam mendaftar SAR. Bagaimanapun, langkah yang dilaksanakan 30 tahun dahulu agak berbeza dengan hari ini kerana perubahan polisi dan mekanisme yang digunakan. Penginstitusian dahulu lebih banyak implikasi negatifnya kepada Perlembagaan Persekutuan dan Akta Pelajaran 1961 kerana ia dilaksanakan dengan penuh rigid dan ketat. Hasil perkembangan dan perubahan semasa, beberapa akta telah mengalami perubahan dan suasana tersebut membolehkan SAR diinstitusikan dengan lebih baik. Namun perubahan tersebut tidak menghilangkan masalah-masalah yang ada sebelum ini kerana masih wujud beberapa peraturan yang sama dan terus menjadikan pemodenan SAR terbantut. Dapatan awal kajian penyelidik mendapati faktor peraturan dan undang-undang yang disediakan oleh undang-undang persekutuan adalah salah satu daripada kekangannya. Oleh sebab itulah, keyakinan mereka terhadap kemampuan kementerian pelajaran untuk melonggarkan peraturan tersebut amat minimum sekali kerana menjadi amalan biasa mana-mana jabatan di Malaysia perlu mematuhi sistem birokrasi dan peraturan yang dirangka dalam sistem pendidikan di Malaysia (Robiah Sidin, 1994). Setiap proses yang dilalui memerlukan kelulusan mengikut tahap yang ditetapkan. Berkemungkinan besar, pada tahap yang lebih rendah atau di peringkat awal, SAR tidak mempunyai halangan tersebut tetapi apabila melalui tahap yang lebih tinggi atau di peringkat akhir, semacam ada kekangan dan halangan yang tidak dapat dielakkan. Sistem dan peraturan yang wujud tersebut tidak memungkinkan pentadbiran SAR berjalan mengikut apa yang dikehendaki. Pernyataan Masalah 2

3 Langkah pendaftaran SAR merupakan langkah besar Kementerian Pelajaran untuk mengangkat martabat sekolah agama bersama-sama dengan institusi pendidikan yang lain namun ia tidak disambut seratus peratus oleh pihak yang terlibat. Kajian akan melihat apakah masalah yang dihadapi oleh pihak tersebut. Proses membangunkan SAR di Malaysia bukanlah baru kerana sebelum ini ia telah diserahkan kepada Jabatan Kemajuan Islam (JAKIM) untuk menyelaraskannya berdasarkan pengalamannya dalam menguruskan institusi-institusi agama di peringkat negeri. Dalam struktur pengurusan JAKIM, satu bahagian telah diwujudkan iaitu Bahagian Pembangunan Pendidikan Islam. Bahagian ini telah dijadikan urusetia kepada Lemabaga Penasihat Penyelarasan Pembangunan Pendidikan dan Pelajaran Agama Islam (LEPAI) untuk menguruskan semua SAR di Malaysia. Penyelarasan ini dengan harapan ia tidak banyak menimbulkan konflik. Bagaimanapun pergerakannya agak perlahan dan tidak menyelesaikan banyak masalah dalam tempoh yang diberi (Mahmood Zuhdi, 2008). A. Pendaftaran SAR Sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan 1. Maksud Pendaftaran Proses pendaftaran SAR telah dilaksanakan atas persetujuan dan arahan YAB Perdana Menteri pada masa itu iaitu Dato Seri Abdullah Ahmad Badawi. Persetujuan tersebut setelah menerima syor daripada Laporan Jawatankuasa Khas Mengkaji Isu Pendidikan Islam, Peranan Sekolah Agama Rakyat dan Memperkasa Sekolah Kebangsaan Khususnya Berkaitan Dengan Pendidikan Islam. Laporan ini juga dikenali sebagai Jawatankuasa Tan Sri Murad yang mengesyorkan agar SAR berdaftar dengan Kementerian Pelajaran bagi membolehkan bantuan yang lebih baik diberikan. Langkah ini bertujuan untuk meningkatkan kualiti pendidikan bagi sekolah tersebut. Langkah tersebut bermaksud mendaftar SAR seluruh negara dan menjadikannya institusi pendidikan bantuan kerajaan berdasarkan Seksyen 16 (b). Kategori (a) ialah institusi pendidikan kerajaan, manakala kategori yang ketiga atau (c) ialah institusi pendidikan swasta. Dalam akta tersebut juga menjelaskan maksud sekolah bantuan kerajaan iaitu: institusi pendidikan yang menerima sumbangan modal dan sumbangan bantuan penuh Sumbangan bantuan tersebut dijelaskan lagi ; apa-apa bayaran dari wang awam, selain daripada sumbangan modal. Manakala maksud sumbangan modal pula bayaran daripada wang awam kepada sesuatu institusi pendidikan bagi (Akta Pendidikan 1996): (a) Mengadakan bangunan (b) Mengubah atau menambah premis yang sedia ada (c) Mengadakan perabot atau kelengkapan bagi premis yang baru, diubah atau ditambah 3

4 (d) Apa-apa maksud lain sebagaimana ditetapkan. 2. Status Pendaftaran Mengikut sumber dari Kementerian Pelajaran, sehingga ke hari ini jumlah sekolah agama yang berdaftar sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan (SBK) ialah 154 buah daripada 380 buah ke semuanya. Jumlah sekolah tersebut boleh dikategorikan kepada dua peringkat iaitu peringkat rendah sebanyak 54 buah dan peringkat menengah sebanyak 103 buah. Peringkat menengah pula dikategorikan kepada empat jenis sekolah iaitu Sekolah Agama Rakyat, Sekolah Agama Negeri (milik kerajaan negeri dan majlis agama Islam negeri), Sekolah Agama Bantuan Kerajaan Negeri dan Sekolah Menengah Agama Biasa (tiada kurikulum Mata pelajaran Diniah atau Kurikulum Al-Azhar). Ini bermakna hanya 40 peratus sahaja yang bersedia untuk mendaftar sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan anjuran kementerian (Dangiran Mustapha, 2008). Itu pun termasuk sekolah-sekolah agama yang bukan SAR bersistem madrasah seperti mana asal penubuhannya. Bagaimana pula dengan baki sekolah yang belum mendaftar sebanyak 60 % lagi sedangkan segala usaha kempen, rayuan dan cadangan telah diberikan. Lebih menyedihkan lagi apabila SAR yang telah mendaftar sekitar 40% tersebut juga berada dalam keadaan yang serba salah. Persetujuan yang dibuat sebelum ini melalui memorandum persefahaman tidak melalui proses atau dalam keadaan terdesak dan tiada pilihan lain. Satu perkara penting yang mungkin perlu diambil perhatian oleh kedua-dua pihak sama ada kerajaan persekutuan atau kerajaan negeri ialah tentang persetujuan LEPAI terhadap proses pendaftaran ini. Penyelidik tidak mempunyai data dan kajian mendalam tentang perkara tersebut. Ia memerlukan kajian lanjut yang menumpukan kepada permasalahan tersebut dan perlu dibincangkan dalam kertas yang lain. Penyelidik hanya menumpukan perhatian kepada 40% yang telah mendaftar. 3. Penangguhan Pendaftaran Cadangan untuk menjadikan SAR sebagai sekolah bantuan kerajaan sebenarnya bukanlah hasil laporan tersebut semata-mata kerana kajian dan cadangan pendaftaran tersebut sebenarnya telah siap disediakan oleh kementerian pelajaran sejak 1996 lagi. Pada tahun 1997, satu lagi laporan kementerian pelajaran mencadangkan pendaftaran tersebut ditangguhkan atas beberapa faktor (Kementerian Pelajaran, 1997). 4

5 Kesan daripada peristiwa 11 September, di mana SAR telah digambarkan sebagai salah satu lahirkan unsur keganasan kepada umat Islam menyebabkan bantuan per kapita yang dinikmati sejak kemerdekaan telah dihentikan. Pada tahun 2002, semasa timbul perbahasan isu SAR di media massa dan sidang parlimen selepas peristiwa 11 September 2001, YB Menteri Pelajaran (pada masa itu, Menteri Pelajaran ialah Tan Sri Musa Muhammad) sendiri pernah mencadangkan gesaan agar SAR didaftar sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan.. Pemberhentian ini telah dihentikan atas alasan pihak SAR tidak menggunakan dengan sebaiknya peruntukan yang telah diberikan. Hasil pemberhentian tersebut, satu laporan yang telah dikemukakan oleh Tan Sri Murad mencadangkan pendaftaran SAR sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan berdasarkan Akta Pendidikan Dengan pendaftaran tersebut SAR bukan setakat memperolehi semula bantuan per kapita yang diperolehinya sebelum ini bahkan mereka juga mendapat pelbagai jenis yang lain. Dalam kajian penulis, terdapat dua faktor yang menghalang proses pendaftaran dilaksanakan lebih awal. Pertamanya ialah isu kewangan. Sekiranya proses pendaftaran hendak dilaksanakan satu implikasi besar yang perlu dipikul iaitu sejumlah peruntukan wang yang besar diperlukan. Perbelanjaan ini melibatkan perbelanjaan mengulang dan mengurus setiap tahun untuk tujuan emolumen dan pentadbiran. Faktor kedua ialah kebimbangan dan kekhuatiran terhadap penentangan pendaftaran tersebut. Ia memberi maksud terdapat unsur-unsur politik sama ada untuk bersetuju atau menentang langkah tersebut. Langkah pendaftaran ini bukanlah satu-satunya langkah terbaru kementerian untuk memajukan SAR di Malaysia kerana usaha tersebut telah dimulakan sejak tahun 1977 lagi melalui arahan kabinet mengambil alih SAR dan menjadikannya institusi pendidikan kerajaan sepenuhnya seperti SMKA hari ini (Azizi Umar, 2001). Setelah lebih 30 tahun berlalu, ternyata usaha tersebut telah gagal dan memberikan masalah kepada matlamat asal penubuhan SAR di Malaysia. Kesan yang paling ketara ialah kehilangan kurikulum mata pelajaran Diniah atau kurikulum Al-Azhar yang menjadi identiti penting sekolah tersebut sejak zaman berzaman (Mohd Amar Abdullah, Temu bual). B. Implikasi Pendaftaran Kepada Perlembagaan Persekutuan dan Akta Pendidikan 1. Pertembungan Kuasa Sah Perlembagaan Pendaftaran SAR sebagai SBK pada asasnya boleh menimbulkan pertembungan kuasa sah melalui undang-undang yang telah digubal sebelum ini iaiatu melalui enakmen negeri masing-masing. Kuasa sedia ada sudah wujud yang berpunca dari enakmen setiap negeri. Sebagai contoh, kuasa Menteri besar ke atas sebuah Sekolah Agama Rakyat. Dengan pendaftaran ini akan wujudnya satu kuasa baru iaitu 5

6 kuasa Menteri Pelajaran ke atas Sekolah Agama Rakyat. Pertembungan ini masih belum mengambil kira kedudukan Raja sesebuah negeri yakni sultan dan kedudukan Majlis Raja-raja di peringkat persekutuan. Pertembungan dua kuasa ini sangat besar implikasinya kepada perjalanan pentadbiran sesebuah sekolah khususnya SAR. Masalah pertembungan sumber kuasa ini bertitik tolak dari kewujudan SAR sebagai institusi pembelajaran agama secara informal bukan formal. Asas tersebut telah meletakkan institusi SAR berada di dalam senarai negeri di bawah perlembagaan persekutuan. Perkembangan dan pengelolaan institusi tersebut telah diselenggarakan oleh pihak berkuasa agama negeri sama ada majlis agama Islam atau jabatan agama Islam sesebuah negeri terbabit. Dalam konteks pengagihan kuasa di antara dua buah kerajaan di atas, sekiranya wujud satu keadaaan di mana sesuatu perkara tidak dapat dikenal pasti dalam mana-mana senarai pada Jadual Sembilan sama ada Negeri atau Persekutuan, perlembagaan telah menyerahkan kepada badan Perundangan negeri untuk melaksanakannya. Kuasa perundangan ini dipanggil kuasa perundangan baki seperti mana yang tercatat dalam Perkara 77 Perlembagaan Persekutuan. Bagaimanapun, dalam soal pengurusan SAR ia bukan soal berlaku kekosongan tetapi pertindihan yang sebenarnya telah diwujudkan dalam Senarai Persekutuan dan Senarai Negeri tetapi tidak dimasukkan dalam Senarai Bersama. Dengan maksud lain, urusan mengenai SAR akan mudah diselesaikan sejak dulu lagi jika isu pendidikan Islam dimasukkan dalam senarai bersama. Persoalan lain yang berbangkit ialah mengapa perkara tersebut tidak dimasukkan dalam Senarai Bersama.(Mohd Noor Alam Hussain, 1984) 2. Implikasi Dalam Akta Pendidikan 1996 Begitu juga dalam konteks Akta Pendidikan 1996, terdapat beberapa aspek penting dalam akta yang boleh memberikan implikasi dalam proses pendaftaran SAR selain kuasa pentadbiran seperti pendaftaran institusi, pendaftaran guru dan murid, surat cara pengelolaan dan pelaksanaan kurikulum kebangsaan. Semua aspek tersebut bukan menjadi aspek penting dalam perlembagaan kerana ia dikelolakan oleh kementerian yang ditugaskan dalam hal ehwal pendidikan. Terdapat satu seksyen yang menekankan khusus tentang bantuan kepada sekolah agama rakyat. Melalui seksyen ini lah bantuan per kapita yang diberikan kepada SAR diguna pakai iaitu Seksyen 52 di bawah bab Pengajaran Agama di Institusi Pendidikan. Sebenarnya seksyen ini telah wujud sejak awal kemerdekaan lagi iaitu sejak Akta pelajaran 1961 diluluskan hasil daripada beberapa laporan sebelum itu iaitu Laporan Rahman Talib. Sejarah bantuan ini telah diberikan sejak tahun 1956 lagi. Apabila SAR telah dinaikkan taraf dan didaftar di bawah Seksyen 6

7 16 bermakna ia bukan hanya akan terikat kepada seksyen 52 sahaja tetapi juga semua seksyen yang lain berdasarkan Akta Pendidikan 1996 atas sebab pendaftaran tersebut. Penyelidik akan membincangkan konflik dan permasalahan yang timbul apabila ia mengikut sepenuhnya akta tersebut. Implikasi yang besar kepada SAR ialah masalah perlaksanaan kurikulum mata pelajaran Diniah. Perkara ini berlaku apabila SABK diminta untuk menerima pakai sepenuhnya kurikulum kebangsaan seperti yang terdapat dalam peraturan peraturan Terpilih dalam Akta tersebut. Dalam Akta Pendidikan 1996, ada menyatakan kuasa menteri dalam melonggarkan pelaksanaan kurikulum khususnya jadual seperti mana yang telah di atas. 3. Pengaruh Sekularisasi Status kedudukan SAR sebagai institusi agama sejak awal telah memberikan kesan tidak baik kepadanya dalam memasuki sistem pendidikan moden walaupun sejarah kewujudannya juga telah membuktikan kepentingan perubahan dan pemodenan tersebut. Perlembagaan Persekutuan mentafsirkan agama adalah bidang yang dihubung kait dengan tuhan dan upacara hari kebesaran. Doktrin ini telah menjadi falsafah dan kepercayaan rakyat khususnya mereka yang terlibat dalam membuat polisi. Sebagai sebuah institusi agama, ia menghadapi kesukaran dalam memajukannya kerana terikat dengan perlembagaan persekutuan yang membenarkannya hidup dalam lingkungan keagamaan. Ini memberi kesan dan kekangan perkembangannya apabila ia melibatkan kuasa kerajaan negeri yang kecil, sumber kewangan juga terhad dan proses perjalanannya bersifat usaha masyarakat setempat dengan pemilikan tanah secara waqaf. Apabila SAR di daftar sebagai SBK, sempadan institusi agama telah ditembusi dan dinaikkan taraf menjadi institusi pendidikan walaupun ia sudah menjadi institusi pendidikan sejak awal sebelum kemerdekaan lagi. Sebagai sebuah institusi pendidikan, ia layak mendapat segala haknya seperti mana dalam Perlembagaan Persekutuan. Sebagai contoh, Kerajaan persekutuan telah menjalankan tanggungjawab dengan menyediakan pendidikan agama Islam kepada rakyat melalui peruntukan Akta Pendidikan 1996 di bawah Seksyen 50 mengenai bab Pengajaran Agama di Institusi Pendidikan. (1)Jika di dalam sesuatu institusi pendidikan terdapat 5 orang murid atau lebih yang menganut agama Islam maka murid-murid itu hendaklah diberikan pengajaran agama Islam oleh guru yang diluluskan oleh Pihak Berkuasa Negeri Berdasarkan akta di atas, salah satu peranan institusi pendidikan Islam sebelum ini ialah menyediakan guru untuk mengajar pelajaran agama Islam. Namun hari ini ia telah diuruskan oleh 7

8 kerajaan persekutuan tanpa sebarang masalah. Proses ini tidak memberikan masalah besar kepada guru sehinggalah ia diterima pakai sepenuhnya. Jika dilihat dalam akta di atas, masih wujud perlunya guru pendidikan Islam mendapat kelulusan daripada pihak berkuasa negeri. Adakah ia disedari dengan peranan hari ini atau kita perlu mempunyai pentafsiran sendiri terhadap akta tersebut? Pada pandangan penyelidik, kita perlu melihat sejarah perkembangan penjajahan di Malaysia sehingga munculnya perlembagaan itu sendiri melalui Laporan Suruhanjaya Reid. Penjajahan dikaitkan dengan tujuan dan matlamat penjajahan itu sendiri. Selain daripada faktor ekonomi dan politik, mereka juga mahu memastikan pemikiran dan cara hidup serta budaya masyarakat setempat turut dijajah berasaskan ideologi sekularisme mereka yang datang bersama-sama dengan ajaran Kristian. Ajaran ini telah memisahkan agama daripada kehidupan (S.S. Hussain & S.A. Ashraf, 1980). Perkara pendidikan jelas menjadi tanggungjawab kerajaan persekutuan, mengapa penjajah dan pemerintahan selepas penjajahan tidak mengambil tanggungjawab institusi pendidikan orang-orang Islam seperti pondok sejak awal sebelum merdeka lagi. Penjajah telah berjaya mempengaruhi sistem pendidikan yang bakal dijadikan sistem pendidikan di Malaysia iaitu sistem pendidikan yang merupakan hasil warisan daripada sistem mereka, bermakna mereka tidak begitu bimbang dengan kemerdekaan yang telah diberikan kepada penduduk Tanah Melayu (Nabir Abdullah, 1976). Mereka telah berjaya mentafsirkan dan membudayakan sistem pendidikan kebangsaan dengan menganggap pondok dan SAR bukanlah institusi pendidikan atau sekolah moden tetapi sistem pengajian agama yang menjadi budaya masyarakat Islam di surau-surau sedangkan pada masa itu, pondok telah bertukar menjadi sistem nizami (sistem persekolahan) setanding dengan sekolahsekolah Melayu yang lain (Abdullah Ishak, 1995) Perbincangan di atas mungkin membangkitkan persoalan baru adakah negara dan perlembagaan Malaysia telah disekularkan? Siapakah yang mensekularkannya? Atas asas apa kita menerimanya dengan mudah pensekularan tersebut? Menurut Aziz Bari (2008), perlembagaan telah menyediakan ruang yang luas untuk pelaksanaan Islam. Lebih daripada itu, keseluruhan undang-undang tersebut sebenarnya tidak memperkenalkan dan menunjukkan konsep agama yang sekular. Pengaruh sekularisme yang wujud mungkin disebabkan Malaysia dijajah oleh British yang berpegang kepada ajaran agama Kristian yang bersifat sekular. Hari ini sudah lebih 50 tahun negara kita telah mencapai kemerdekaan. Mengapa kita masih memahami perlembagaan sepertimana mereka? Undang-undang adalah ciptaan manusia yang digubal untuk kebaikan manusia. Jika undang-undang tersebut menyusahkan manusia itu sendiri, manusia boleh mengubahnya, meminda atau mentafsir semula undang-undang dengan perkembangan semasa agar ia 8

9 memberikan kebaikan pada manusia tersebut. Begitu juga dari sudut pindaan peruntukan undang-undang, ia harus dilaksanakan dengan lebih berkesan supaya segala rintangan dan halangan yang timbul boleh diatasi dengan cepat terutamanya ke atas aspek yang menghadapi proses perubahan pesat dan dinamik. (Tie Fatt Hee, 2002). SAR menjadi institusi agama apabila pihak Kerajaan Persekutuan tidak memainkan peranan yang berkesan ke atas SAR. Negeri telah memikul dan mengambil tanggungjawab besar ini walaupun sebenarnya sebahagiannya adalah juga tanggungjawab persekutuan. Setelah lebih 50 tahun merdeka, adakah kita masih mahu mentafsirkan sekolah SAR bukan institusi pendidikan sedangkan ia telah lama wujud sebagai sebuah sekolah untuk mendidik anak bangsa sama seperti sekolah-sekolah yang lain dan banyak memberikan sumbangan besar kepada negara sendiri dalam melahirkan insan yang mempunyai budi pekerti yang baik bahkan sesetengahnya menjadi pemimpin dan pembuat polisi untuk memajukan negara sendiri. SAR adalah sebuah institusi pendidikan sejak dahulu lagi dan pada masa yang sama ia juga adalah institusi keagamaan yang telah hidup lama sebagai satu tradisi pembudayaan sejak zaman berzaman. Sebagai sebuah institusi pendidikan dan amalan dasar demokrasi pendidikan yang wujud di Malaysia, adalah wajar mereka diberikan hak yang sama dan sepadan dengannya seperti sebuah institusi pendidikan yang lain. Hak yang dimaksudkan di sini ialah hak penubuhannya, hak pengurusan, hak melaksanakan kurikulum (ilmu dan pengajarannya), hak pemilihan ibu bapa ke atas SAR, hak mendapat sumber kewangan dan penyediaan guru dan hak sebagai seorang pelajar. 4. Kedudukan SAR Dalam Akta dan Enakmen Negeri SAR telah didaftar sebagai sekolah bantuan Kerajaan berdasarkan Seksyen 16(b) Akta Pendidikan 1996 dalam sistem pendidikan kebangsaan. Pendaftaran ini sangat penting bagi memudahkan saluran kewangan dan pemberian pelbagai jenis bantuan ke atas SAR. Ini bertepatan dengan Seksyen 79 hingga 82 Akta tersebut. Dalam seksyen 79 (1) berbunyi ; Tertakluk kepada peruntukan lain dalam Akta ini, tiap-tiap institusi pendidikan hendaklah didaftarkan di bawah Akta ini. Dengan penggunaan seksyen-seksyen di atas, secara automatik SAR juga terikat dengan seksyenseksyen lain termasuk pembatalan pendaftaran tersebut seperti mana dalam seksyen seterusnya iaitu seksyen 87. Perlu disebutkan di sini, walaupun SAR perlu mendaftar sebagai SBK, ia juga sebenarnya 9

10 sejak dari awal penubuhannya telah mendaftar di bawah enakmen negeri masing-masing. Sama ada ia telah berdaftar di bawah Enakmen Majlis Agama Islam Negeri atau lebih kukuh lagi di bawah Enakmen Pengawalan Sekolah-Sekolah Agama Islam yang mula dilaksanakan pada tahun Penguatkuasaaan enakmen tersebut bergantung pada negeri-negeri masing. Enakmen ini sebenarnya telah digubal oleh Jabatan Kemajuan Islam (JAKIM) untuk diterima pakai oleh negeri dan diluluskan dalam dalam Dewan Undangan negeri masing-maing (Salehuddin Kayat, Temu bual). Sebagai contoh di negeri Selangor, sekolah agama telah berjalan dengan sah berdasarkan Enakmen Pengawalan Sekolah-sekolah Agama Islam 1988 Enakmen No. 2 Negeri Selangor. Dalam Bahagian II No. 4(1) menyebut ; Maka adalah menjadi tanggungjawab Pendaftar untuk memastikan dan mengawasi yang semua Sekolah Islam dalam Negeri ditadbirkan dengan sepatutnya Berdasarkan apa yang disebutkan di atas, penyelidik melihat wujudnya konflik pendaftaran sekolah iaitu di bawah enakmen dan akta. Ini bermakna terdapat dua kuasa perundangan bagi sekolah ini. Ini memberi maksud terdapat dua kuasa pentadbiran, dua kuasa perlantikan dan dua sumber kewangan bagi SAR. SBK berpotensi besar untuk berkonflik pada masa hadapan jika tidak diuruskan dengan baik oleh kedua-dua belah pihak. Suasana ini memungkinkan SAR menjadi sebuah institusi pendidikan yang mempunyai dua nakhoda. Bagi penyelidik, pengurusan kebersamaan dan tolak ansur adalah jalan penyelesaian terbaik jika kedua-dua pihak ingin memainkan peranan masing-masing tanpa melintasi sempadan kuasa yang dibenarkan. 5. Memorendum Persefahaman (MoU) Sebagai Mekanisme Proses pendaftaran SAR telah dilaksanakan melalui satu memorandum persefahaman antara kerajaan negeri atau pihak majlis agama Islam negeri atau lembaga pengelola sekolah dengan kementerian pelajaran. Dalam MoU tersebut, terdapat proses penyelesaian jika berlaku sebarang masalah berkaitan pentadbiran. Bagaimanapun MoU yang dilaksanakan dengan kementerian mempunyai perbezaan antara negeri dengan negeri-negeri yang lain. Perbezaan ini akan memberikan masalah yang besar dari sudut jaminan dan pengukuhan perundangan jika ia tidak dibuat dengan adil dan saksama. Walaupun setiap negeri mempunyai kepelbagaian yang tidak sama antara satu sama lain, tetapi biarlah perbezaan tersebut bukan dalam perkara besar dan penting bagi negeri itu seperti amalan pelaksanaan kurikulum mata pelajaran Diniah. Persoalan awal yang mungkin timbul hasil pendaftaran tersebut berdasarkan akta ialah siapakah ketua kepada SAR atau SABK? Perlu disebutkan di sini pengalaman menguruskan SAR bukanlah perkara 10

11 baru di Malaysia kerana sebelum ini segala penyelarasan dan pentadbirannya telah diuruskan oleh Lembaga Penasihat Penyelarasan Pembangunan Pendidikan Agama Islam (LEPAI), satu unit urusetia yang diletakkan di bawah pentadbiran JAKIM yang dinamakan juga bahagian pendidikan Islam untuk menguruskan SAR. Dalam penyelarasan sebelum ini, sekolah agama sendiri mempunyai lebih daripada satu nakhoda. Jika dilihat dari segi perkembangan sejarahnya, kita dapat melihat sejarah nakhoda tersebut. Pertama, pihak lembaga pengelola sekolah tersebut, kedua, majlis agama Islam dan ketiga kerajaan negeri. Sesetengah negeri mempunyai kuasa yang berbeza ke atas sekolah agama. Sebagai contoh antara kerajaan negeri dengan majlis agama Islam. Kedua-dua badan ini dibina atas enakmen yang berbeza. Oleh sebab itulah, Sultan sebagai ketua agama Islam amat berkuasa ke atas majlis agama Islam negeri tetapi tidak mempunyai kuasa penuh ke atas sekolah agama milik negeri seperti di Kelantan. Ia bergantung pada enakmen yang ditubuhkan bagi sesebuah negeri tersebut. Tujuan utama MoU ialah mencari persefahaman yang semaksima mungkin agar kedua-dua belah yang berkepentingan berpuas hati dengan semua syarat-syarat persefahaman yang telah dibincang dan ditandatangani. Oleh yang demikian, apabila kita bercakap tentang masalah satu kapal dua nakhoda dalam isu kuasa negeri dan persekutuan bukanlah satu perkara yang mudah untuk diselesaikan. Ini adalah kerana pentadbiran Sekolah-sekolah Agama Rakyat dan Sekolah Negeri mempunyai sejarahnya sendiri dan mempunyai sempadan sensitiviti pemilik asal SAR. Oleh sebab itulah, isu SAR boleh membawa kepada satu kapal tiga nakhoda dan kadang kala membawa kepada empat nakhoda. C. Sebab Implikasi dan Cadangan Penyelesaian 1. Institusi pelajaran atau agama? Mengikut Perlembagaan Persekutuan dalam Jadual 9, Senarai 1 (Persekutuan), No. 13 (a) pelajaran, termasuk: Pelajaran rendah, menengah dan universiti; pelajaran vokasional dan teknik; latihan guru-guru; pendaftaran dan kawalan bagi guru-guru, pengurus-pengurus dan sekolah-sekolah; memajukan pengajian dan penyelidikan khas; pertubuhan sains dan sastera; Perkara berkaitan dengan peruntukan kewangan dan perbelanjaan ke atas SAR sama ada negeri dan persekutuan adalah berdasarkan Bahagian 7 Perkara 96 hingga 112 Perlembagaan Persekutuan yang membincangkan sumber pendapatan kedua-dua kerajaan. Sumber kewangan adalah berdasarkan kepada 11

12 sumber kuasa masing-masing dan pembahagian tanggungjawab berdasarkan senarai negeri dan persekutuan seperti mana yang termaktub dalam Perlembagaan. Bantuan per kapita atau Per Capita Grant (PCG) adalah satu bantuan kewangan yang diperuntukkan kepada setiap murid sekolah sama ada bertaraf sekolah kerajaan dan bantuan kerajaan. Ia meliputi PCG mata pelajaran dan bukan mata pelajaran (Mohd Ismail Othman, 2003). Oleh sebab pelajaran menengah menjadi tanggungjawab kerajaan persekutuan, sumber kewangan juga seharusnya datang dari kuasa yang sama seperti mana dalam perlembagaan tadi. Sekolah-sekolah dan institusi pendidikan yang lain menikmati pembangunan, infrastruktur dan kemudahan yang pelbagai atas sebab sekolah tersebut didaftar dan mengamalkan kurikulum kebangsaan. Ini bermaksud walaupun SAR telah menjalankan kurikulum kebangsaan sejak tahun 1960-an lagi, namun bantuan yang diberikan hanyalah bantuan per kapita sahaja iaitu bantuan berasaskan bilangan murid dalam sesebuah sekolah. Bagaimana pula dengan bantuan-bantuan yang lain yang disebut sebagai bantuan mata pelajaran dan bukan mata pelajaran. Apakah SAR telah dinafikan peruntukan perbelanjaan pendidikan ke atas mereka hanya kerana tidak mendaftar dengan kementerian? Bagaimanapun, SAR tidak diberikan bantuan sebagai institusi pendidikan sebagaimana yang diperolehi oleh institusi pendidikan yang lain kerana beberapa sebab ; i Tidak mendaftar di bawah Akta Pendidikan 1996 ii Dianggap hanya mengajar perkara-perkara berkaitan pengajaran agama sahaja iii Telah menjadi tanggungjawab negeri untuk mengurus dan membangunkannya 2. Peruntukan dan Jaminan Dalam Perlembagaan Dalam Jadual yang sama, senarai 2, No. 1 menyatakan dengan jelas bahawa hal-hal yang berkaitan dengan agama Islam adalah tanggungjawab kerajaan Negeri. Perkara 12 dalam Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan hak mengenai pendidikan kepada rakyat tanpa mengira agama, kaum, keturunan atau tempat lahir. Dalam Perkara 12 (2) Perlembagaan Persekutuan iaitu hak-hak berkenaan dengan Pelajaran ; (2) Tiap-tiap kumpulan ugama berhak menubuhkan dan menyenggara institusi-institusi untuk pelajaran kanak-kanak dalam ugama kumpulan itu sendiri, dan tidaklah boleh ada perbezaan semata-mata oleh sebab ugama dalam mana-mana undag-undang berkaitan dengan institusiinstitusi itu atau dalam pentadbiran mana-mana undang-undang itu ; tetapi adalah sah bagi Persekutuan atau sesuatu Negeri menubuhkan atau menyenggara institusi Islam atau mengadakan atau membantu dalam mengadakan ajaran dalam ugama Islam dan melakukan apaapa perbelanjaan sebagaimana yang diperlu bagi maksud itu. 12

13 Jika dilihat dalam peruntukan di atas, ia selaras dengan kehendak agama Islam sebagai agama rasmi negara seperti mana dalam Perkara 3(1). Peruntukan tersebut juga tidaklah hanya menjadi tanggungjawab kerajaan negeri yang pada dasarnya mempunyai autonomi di dalam hal-hal mengenai agama tetapi juga tanggungjawab kerajaan persekutuan sebagai agensi kerajaan Pusat. Sehingga ke hari ini, masih belum wujud undang-undang persekutuan yang memperuntukkan mana-mana akta bagi mengukuhkan jaminan bantuan tersebut kecuali melalui Seksyen 52 Akta Pendidikan 1996 berbunyi seperti berikut ; Tertakluk kepada apa-apa syarat dan batasan yang difikirkan oleh Menteri patut dikenakan, bantuan kewangan secara sumbangan boleh diberikan daripada wang yang diperuntukkan oleh Parlimen kepada sesuatu institusi pendidikan Islam, yang tidak disenggarakan oleh Menteri di bawah Ata ini atau oleh Kerajaan sesuatu Negeri dan sama ada yang merupakan suatu institusi pendidikan mengikut pengertian Akta ini atau bukan institusi pendidikan sedemikian, hanya kerana pengajaran di institusi itu adalah terbatas kepada pengajaran agama Islam sematamata. Kerajaan Persekutuan telah membantu pendidikan Islam di sekolah agama bukan penyelenggaraan negeri berdasarkan Seksyen 52 di atas mengenai bantuan kewangan kepada institusi pendidikan Islam yang tidak ditubuhkan atau disenggarakan oleh Menteri atau Kerajaan Negeri. Peruntukan Seksyen 52 ini telah dilaksanakan sejak awal kemerdekaan lagi. Menurut Ordinan 1957, terdapat peruntukan undang-undang yang membenarkan bantuan kerajaan pusat kepada sekolah agama (Federation of Malaya 1957). Ordinan ini adalah hasil daripada satu laporan yang dikenali Laporan Jawatankuasa Menimbang Bantuan Kewangan Kepada Sekolah Agama Islam Bukan Kerajaan. Jawatankuasa tersebut telah menyarankan bantuan subsidi untuk menampung pembiayaan pentadbiran sekolah tersebut di samping beberapa cadangan-cadangan lain. Bagaimanapun, akta di atas juga boleh dipersoalkan bantuan tersebut kerana institusi yang dimaksudkan ialah institusi pendidikan yang mengajar agama Islam semata-mata. Penyelidik tidak melihat SAR hari ini menumpukan pengajaran agama semata-mata kerana ia sejak dari awal penubuhan lagi telah memperkenalkan kurikulum moden seperti mana kurikulum kebangsaan hari ini. Institusi yang benar-benar melaksanakan pengajaran agama Islam semata-mata ialah institusi pondok tetapi mereka langsung tidak menerima bantuan per kapita tersebut. 13

14 Kita boleh memahami bantuan per kapita yang diberikan berdasarkan akta tersebut tepat dan tidak salah dari sudut undang-undang kerana bantuan yang diberikan berasaskan adanya pengajaran agama Islam di SAR. Bantuan yang diberikan pula adalah disebabkan mata pelajaran agama diajarkan di situ. Dari sudut pentafsiran lain, bantuan ini diberikan kepada sekolah yang tidak diselenggarakan oleh pihak berkuasa agama negeri. Mengikut pemerhatian penyelidik, kekangan kewangan kerajaan negeri sebenarnya sangat terhad untuk membangunkan sekolah agama. Sewajarnya negeri tidak dibebankan untuk menguruskan sekolah agama lebih-lebih lagi negeri-negeri yang mempunyai sumber pendapatan yang rendah seperti Kedah dan Kelantan. Pada pandangan penyelidik, terdapat kekeliruan dalam memahami bagaimana saluran kewangan yang seharusnya diberikan oleh kerajaan persekutuan dalam konteks membantu SAR agar tidak menghadapi masalah kewangan. Sebenarnya sekiranya wang bantuan per kapita dikembalikan semula kepada SAR, ia juga masih tidak mampu membantu dalam pengurusannya kerana ia masih belum cukup untuk menampung kos pentadbirannya. Perlu disebutkan di sini, dalam mana-mana institusi pendidikan yang dijalankan, ia memerlukan sejumlah peruntukan wang yang besar untuk menampung guru, kemudahan pelajar, pembangunan sekolah dan pengurusannya. Peruntukan yang paling besar sekali dalam menguruskan sesebuah sekolah ialah bebanan perbelanjaan ke atas guru. Selain bantuan kewangan yang disebutkan di atas, SAR juga diberikan peluang untuk mendapatkan pegawai perkhidmatan persekutuan sama ada melalui pertukaran perkhidmatan atau disediakan pegawai tersebut oleh kementerian pelajaran. Langkah ini diambil kerana pihak berkuasa agama negeri sendiri menghadapi kekangan kewangan yang sangat terhad untuk mewujudkan perjawatan guru yang setaraf dengan perkhidmatan persekutuan. Apatah lagi SAR tidak mampu menyediakan gaji yang cukup kepada guru setanding dengan perkhidmatan lain. Kerajaan negeri menghadapi kekangan kewangan yang sangat terhad untuk mewujudkan jawatan guru. Terdapat satu persefahaman di mana pihak kerajaan persekutuan melalui Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) bersedia mewujudkan perjawatan guru tetap dan berpencen sekiranya negeri dapat menunjukkan kemampuannya membayar gaji kepada guru (Muhammad Ya, 2009). Ini memberi maksud gaji bagi guru hendaklah dibayar oleh kerajaan negeri manakala pembayaran pencen disediakan oleh persekutuan (Akta Pencen ). Peraturan dan sistem ini sudah menjadi tradisi sejak dulu kerana beberapa buah negeri tertakluk kepada Akta yang digubal sebelum kemerdekaan lagi. Biasanya negeri negeri tersebut ialah negeri-negeri yang diletakkan di bawah Kesatuan Negeri-negeri Melayu tidak bersekutu seperti Kelantan, Terengganu, Kedah dan Johor. 14

15 Seperti mana yang tercatat dalam Perlembagaan Persekutuan Bahagian 10 (Perkhidmatan Awam) Perkara 132 (1) (h) menjelaskan tentang kuasa Kerajaan Persekutuan dalam mewujudkan jawatan perkhidmatan awam. Ia telah diserahkan kepada satu Suruhanjaya Perkhidmatan Pelajaran untuk menguruskannya seperti mana dalam Perkara 141A. Begitu juga dengan perkhidmatan negeri-negeri juga tertakluk kepada Perlembagaan dalam perkara yang sama. Persoalan ini berbangkit apabila kita meletakkan guru wajar mendapat perkhidmatan awal seperti mana perkhidmatan perkhidmatan pendidikan bagi institusi pendidikan yang lain. Walaupun perjawatan tersebut boleh diwujudkan melalui akta lain seperti Akta Pekerja yang biasanya diamalkan dalam sektor swasta, tetapi perbelanjaan mengenai pendidikan ini adalah perbelanjaan yang besar di mana-mana negara dan ia menjadi tanggungjawab sosial kepada kerajaan untuk memikulnya. Kerajaan Negeri dan SAR tidak mempunyai kuasa mutlak untuk mewujudkan perjawatan guru berdasarkan kehendak Enakmen dan Perlembagaan. Dalam Perkara 132 Fasal (1) Perlembagaan Persekutuan mengenai perkhidmatan awam, adalah jelas kuasa mewujudkan jawatan dalam perkhidmatan awam adalah di bawah Kerajaan Persekutuan. Ia telah diletakkan di bawah urusan Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA). Jawatan yang diwujudkan oleh negeri melalui perkhidmatan negeri juga sebenarnya tertakluk kepada kelulusan JPA (Salehuddin Kayat, Temubual). Kedudukan masalah perjawatan ini dijelaskan dalam Perkara 144 Fasal (1)Tugas-tugas Suruhanjaya Perkhidmatan ; Tertakluk kepada peruntukan mana-mana undang-undang yang ada dan kepada peruntukan Perlembagaan ini, maka adalah menjadi kewajipan sesuatu Suruhanjaya yang dima ksudkan oleh Bahagian ini melantik, mengesahkan, memasukkan ke dalam perjawatan tetap atau perjawatan berpencen, menaikkan pangkat, menukar dan menjalankan kawalan tatatertib ke atas anggota-anggota bagi perkhidmatan atau perkhidmatann-perkhidmatan yang diliputi oleh bidang kuasanya. Kerajaan Negeri dan pihak Lembaga Pengelola Sekolah (LPS) hanya mempunyai kuasa penuh dalam mewujudkan dan merangka bentuk kurikulum matapelajaran Diniah yang diperlukan dengan keadaan semasa. Bagaimanapun mereka tidak mempunyai sumber kewangan yang kukuh untuk mewujudkan jawatan guru yang akan mengajar kurikulum tersebut setanding dengan keperluan semasa. Mereka boleh melantik dan membayar gaji guru tetapi imbuhan dan jumlah gaji yang mampu diberikan tidaklah setanding dengan kemampuan yang ada pada Kerajaan Persekutuan (Junaidi Abdullah, Temubual). Apatah lagi dari sudut elaun-elaun tambahan yang lain dan status berpencen. 15

16 Dengan memperkenalkan dwi-kurikulum dalam sistem pendidikan, bermakna kerajaan negeri perlu menyediakan dua kategori guru iaitu guru matapelajaran akademik dan diniah. Kekangan ini sangat dirasai memandangkan di peringkat persekutuan telah diwujudkan Suruhanjaya Perkhidmatan Pendidikan untuk merancang sumber manusia berkaitan dengan guru di peringkat sekolah. Persoalan besar yang dihadapi oleh negeri ialah mana mungkin kerajaan negeri boleh menanggung keseluruhan perbelanjaan mengenai semua hal ehwal persekolahan seperti infrastruktur, gaji dan latihan guru serta perbelanjaan lain dalam jangka masa panjang (Azizi Umar & Supyan Hussin 2007). Persoalan besar yang ada di hadapan kita ialah penyediaan kurikulum Diniah adalah kuasa negeri, bagaimana pula dengan guru Diniah? Ini adalah kerana jawatan guru adalah tanggungjawab persekutuan. 3. Tanggungjawab Bersama Antara Persekutuan dan Negeri Dalam Perlembagaan dengan jelas menunjukkan bahawa perjawatan guru menjadi tanggungjawab Kerajaan Persekutuan. Dari sudut tanggungjawab juga tidak dibebankan ke atas Kementerian Pelajaran yang bertanggungjawab menguruskan institusi pendidikan. Oleh demikian, satu lagi tanggungjawab yang perlu difikirkan oleh Kerajaan Persekutuan bagi memastikan pengajaran agama Islam berjalan dengan baik di SAR ialah dengan memberikan bantuan perjawatan guru kepada institusi tersebut. Semasa cadangan penubuhan sebuah Perbadanan LEPAI pada tahun 1997, mekanisme ini adalah salah satu alternatif untuk mewujudkan jawatan guru pengajaran agama Islam melalui sebuah konsortium tanpa memerlukan prosedur dan syarat-syarat melalui permohonan perjawatan kepada Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA). Bagaimanapun cadangan ini juga perlu memerlukan tempoh yang panjang untuk dilaksanakan. Bagi menyelesai masalah ini tentang peranan kebersamaan antara persekutuan dan negeri sesuai dengan amalan federalism dalam Perlembagaan Malaysia, amat wajar sekali semangat persekutuan tersebut diterjemahkan dalam memahami masalah tanggungan dan bebanan. Sejarah Perlembagaan Malaysia telah meletakkan konsep persekutuan yang lebih memberatkan kuasa pusat yang kuat mungkin adalah sebahagian daripada masalah ini. Bagaimanapun, apakah konsep federalism itu salah dan wajar dihapuskan. Memang benar bahawa pusat menjadi kuasa yang lebih ke atas negeri bukan setakat dalam konteks pembahagian kuasa tetapi dalam kes pembangunan SAR ini yang melibatkan lima aspek penting. Sebahagian besar daripadanya adalah jelas di bawah kuasa pusat. Ia memberi maksud kerajaan pusat harus memikul tanggungjawab untuk memajukan dan membangunkan institusi tersebut. (Tun Suffian, 1990). Dua implikasi yang baik pendaftaran ini ialah pertambahan sumber kewangan dan tanggungan perlantikan jawatan guru. Perbelanjaan menguruskan SAR diuruskan oleh pihak lembaga itu sendiri 16

17 melalui yuran, sumbangan dan derma masyarakat selain daripada peruntukan perbendaharaan negeri berdasarkan Perkara 97 (2) dan sumber daripada undang-undang negeri melalui enakmen seperti sumber zakat, waqaf dan hasil agama Islam yang lain seperti mana dalam perkara yang sama dalam kurungan (3). Memandangkan proses pendaftaran SAR masih baru dan semua pihak sedang meneroka permasalahan baru yang bakal timbul. Perselisihan dan pergeseran tentang kuasa akan terus menjadi polemik kerana pendaftaran SAR telah didaftarkan atas dua sumber kuasa yang sah dalam perundangan negara antara negeri dan persekutuan. Menurut Aziz Bari (2002), oleh sebab Islam telah diletakkan di bawah bidang kuasa negeri, sepatutnya apabila timbul keraguan mengenai hal-hal yang berkaitan dengannya, bermakna keraguan harus diselesaikan dengan mengutamakan tafsiran yang memberi kelebihan kepada negeri. Ini adalah semangat umum pembahagian kuasa dalam kerangka kerajaan yang mengamalkan konsep federalism (Aziz Bari, 2008) Percanggahan dalam menentukan kuasa eksekutif ini bukan perkara yang dibuat kerana ia adalah hasil daripada bermulanya ilmu mengenai pelaksanaan persekutuan itu sendiri di mana-mana tempat di dunia hari ini. Ringkasnya di Malaysia ini, sejauh mana masalah competitive federalism tersebut boleh dielakkan dan diganti dengan galakan semangat kerjasama yang dipanggil co-operative federalism (Shaikh Mohd Noor Alam Hussain,1984). Kerajaan-kerajaan dalam persekutuan mestilah bertindak bersama bukan bertelagah supaya kebajikan awam dapat dicapai sepenuhnya. Beliau juga berhujah kelangsungan sesebuah sistem negara persekutuan akhirnya bergantung kepada budaya politik dan sistem parti negara berkenaan. Mungkin boleh dikongsi ideanya di sini ialah sekiranya formula pembahagian itu kurang sekalipun tetapi jika budaya politiknya sihat dan memberi keutamaan kepada demokrasi bermakna harapan untuk melihat konsep federalism itu sihat adalah lebih baik (Aziz Bari, 2003) Dalam penyelesaian yang telah disediakan oleh Kementerian Pelajaran dan pihak Jemaah Pengurusan Sekolah, perundingan bersama telah diputuskan dalam perlantikan tersebut. Ini menjadikan masalah satu kapal dua nakhoda tidak berbangkit sebaliknya yang timbul ialah satu keluarga dua penjaga iaitu ibu dan bapanya. Sama-sama memainkan peranannya menjadikan keluarga lebih bahagia dan sejahtera. 4. Pengukuhan Negeri Sebagai Kuasa Eksekutif Dapatan kajian penyelidik mendapati terdapat dakwaan mengatakan pihak kementerian pelajaran tidak mempunyai kuasa ke atas SAR. Oleh sebab itu, permasalahan ini diserahkan kepada JAKIM melalui 17

18 urusetia LEPAI untuk menyelesaikan semua masalah berkaitan dengan SAR di seluruh negara. Persoalan yang berbangkit pula ialah JAKIM tidak mempunyai eksekutif power dalam menentukan polisi untuk SAR dan inilah antara sebab mengapa SAR sukar untuk dibangunkan dengan baik dalam arus pendidikan perdana. JAKIM hanya mempunyai kuasa menyelaras dan menasihati sahaja sebagaimana mereka berperanan dalam menyelaras undang-undang lain yang diuruskan oleh negeri. Jika demikian, persoalan seterusnya yang boleh dibangkitkan ialah di mana peranan Majlis Rajaraja seperti mana dalam perlembagaan dalam urusan hal ehwal agama Islam ; 3(2) Dalam tiap-tiap Negeri melainkan Negeri-negeri yang tidak mempunyai Raja, kedudukan Raja sebagai ketua agama Islam dalam negerinya secara dan setakat mana yang diakui dan diisytiharkan oleh Perlembagaan negeri itu, dan juga tertakluk kepada Perlembagaan Negeri itu, segala hak, keistimewaan, hak kedaulatan dan kuasa yang dinikmati olehnya sebagai ketua agama Islam tidaklah tersentuh dan tercatat tetapi dipersetujui oleh Majlis Raja-raja supaya meliputi seluruh Persekutuan, maka tiap-tiap orang Raja lain hendaklah atas sifatnya sebagai Ketua agama Islam membenarkan Yang di-pertuan Agong mewakilinya. Penyelidik percaya wujud pendapat yang melihat JAKIM tidak mempunyai kuasa eksekutif ke atas SAR adalah disebabkan tiadanya dalam perlembagaan yang menyatakan peranan agama di peringkat pusat. Persoalan tersebut seharusnya tidak timbul kerana semasa perundingan untuk mencapai kemerdekaan dahulu, raja-raja yang bersetuju memberikan kebenaran supaya peruntukan tentang pengisytiharan agama Islam sebagai agama persekutuan dimasukkan dalam perlembagaan pada masanya yang sama kedudukan mereka juga tidak terjejas sebagai ketua agama Islam di negeri masing-masing (Aziz Bari, 2002). Oleh sebab itu, kebenaran diberikan kepada seorang raja untuk memutuskan fungsi agama meskipun baginda menjalan tugasan Yang Dipertuan Agong. Perlu diingatkan bahawa Majlis-majlis Raja yang dibentuk di bawah Perkara 38 (1) juga adalah terdiri daripada raja-raja yang kesemuanya menjadi ketua agama. Dalam Perkara yang sama 38(2) (b) baginda berkuasa atas semua perbuatan, amalan dan upacara keagamaan ; mempersetujui atau tidak mempersetujui supaya apa-apa perbuatan, amalan atau upacara agama meliputi seluruh Persekutuan Dengan lain perkataan, peranan majlis-majlis Raja-raja atau Yang Dipertuan Agong mempunyai alasan-alasan yang praktikal seperti kebaikan dan faedah umat Islam. Kedudukan ini perlu untuk menjaga martabat dan kesucian agama Islam di peringkat persekutuan. Sebagai suatu kenyataan, majlis raja-raja 18

19 merupakan institusi perlembagaan tertua dan kewujudannya lebih awal berbanding dengan perlembagaan persekutuan itu sendiri. Oleh yang demikian, dalam apa-apa keputusan yang berkaitan dengan SAR perlulah mengambil kira peranan raja di peringkat negeri dan majlis Raja-raja di peringkat persekutuan. Jika tidak, ia akan menambahkan kerumitan yang sudah sedia ada (Aziz Bari, 2002). Cadangan-cadangan Lain Berikut adalah beberapa cadangan awal penulis untuk merungkai permasalahan yang ditimbulkan hasil daripada konflik di atas. Cadangan pertama ialah bagi SAR yang mempunyai masalah kewangan yang serius hendaklah mendaftar sebagai sekolah bantuan kerajaan pada kadar segera mungkin tanpa merasai kebimbangan terhadap proses tersebut. Pendaftaran tersebut dengan syarat mereka telah mempunyai persediaan yang cukup dari kuasa pentadbiran, sudut perundangan dan jaminan kurikulum. Persetujuan tersebut perlulah mendapat kerjasama padu daripada pihak berkuasa agama negeri. Seperti SAR, pihak berkuasa agama negeri hendaklah mempunyai pemahaman yang jelas tentang pendaftaran ini. Sebarang permasalahan yang timbul perlu dirunding bersama dan adalah amat penting sekali pihak SAR dan pihak berkuasa agama negeri memahami jaminan kekukuhan perundangan mereka dari sudut keabsahan enakmen negeri yang telah diluluskan. Cadangan kedua, sekiranya terdapat perselisihan dalam memorandum yang telah ditandatangani, kedua-dua pihak boleh membuat semakan semula agar mereka benar-benar merasa bertanggungjawab ke atas sekolah tersebut dan tidak ada pengabaian mana-mana pihak. Kandungan dan syarat-syarat dalam memorendum tersebut perlulah adil dan saksama kepada pihak yang terlibat. Bagi pengkaji, sekiranya memorendum ini dilaksanakan tanpa curiga dan berjalan lancar tidak mustahil perlembagaan dan akta pendidikan perlu kepada pindaan dan pengubahsuaian agar sesuai dengan keadaan semasa. Pindaan dan perubahan adalah perkara biasa dalam penggubalan undang-undang kerana manusia akan terus berfikir untuk kebaikan mereka sendiri. Cadangan seterusnya ialah sekiranya pihak kementerian merasakan sukar untuk membuat pindaan perlembagaan dan undang-undang yang berkaitan, jalan alternatif yang mungkin ada ialah mengeluarkan sistem pentadbirannya daripada pentadbiran bahagian kepada status persendirian. Status persendirian bukanlah bermaksud sebuah persyarikatan tetapi melalui perbadanan awam yang memungkinkan pihak kementerian mempunyai autoriti sendiri dalam memutuskan sesuatu keputusan dengan cepat. Perkara ini boleh dibuat secara berperingkat dengan beberapa opsyen. Sebagai contoh dengan menaik taraf Sektor Kemajuan Sekolah Agama kepada Lembaga Kemajuan Sekolah Agama. 19

20 Kesimpulan Rumusan kepada perbincangan di atas boleh dibuat seperti berikut ; pendaftaran SAR sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan adalah sebahagian daripada usaha menginstitusikan sekolah tersebut dalam sistem pendidikan kebangsaan dan seterusnya berada dalam arus pendidikan perdana. Sejarah penginstitusian ini bukanlah perkara baru kerana ia sudah diambil langkah tersebut sebelum ini pada tahun Namun langkah tersebut telah menghadapi kegagalan dari sudut berjaya dengan tidak menafikan kebaikannya khususnya dari sudut kemudahan infrastruktur. Bagaimanapun, sejarah kegagalan jangan diulangi sekali lagi apabila identiti SAR telah tidak dititikberatkan dan tidak disedari dari pemilik asal SAR. Bagi penyelidik, ini adalah peluang yang sangat baik bagi kedua-dua belah pihak mengambil sikap tolak ansur dengan memurnikan sebarang pertelingkahan yang timbul. Terlalu banyak peraturan sama ada melalui perlembagaan persekutuan dan akta-akta lain yang bersangkutan telah menjadi penghalang kepada proses pendaftaran ini. Pendaftaran SAR yang dicadangkan ialah untuk menjadi SAR sebagai Sekolah Bantuan Kerajaan bukan sebagai Sekolah Kerajaan berdasarkan Seksyen 16 (b) Akta Pendidikan Jaminan terhadap pengekalan kurikulum mata pelajaran Diniah dan perkara-perkara yang bersangkutan dengannya seperti mana yang diamalkan sebelum ini ada kewajarannya kerana ia berkait rapat dengan seksyen seksyen lain. Jaminan ini juga memerlukan kesungguhan dari pihak di luar kementerian pelajaran khususnya Kementerian Kewangan dan Kementerian di Jabatan Perdana Menteri (Bahagian Perkhidmatan Awam) untuk memahami masalah yang dihadapi oleh mereka. Ini bermakna implikasi pendaftaran SAR bukan setakat Akta Pendidikan bahkan akta-akta lain seperti Akta Prosedur Kewangan 1957 dan Akta Perkhidmatan Awam. Semua akta-akta di atas mendapat sumber kuasa daripada Perlembagaan Persekutuan. SBK yang mendaftar pula terdiri daripada Sekolah Agama Rakyat dan Sekolah Agama Negeri. Sekolah Agama Rakyat memang wajar menerimanya hasil daripada pemberhentian bantuan per kapita tetapi bagi SAN pula mereka sebenarnya tidak menerima pun bantuan per kapita tersebut sebelum ini dan pendaftaran ini menambahkan lagi kesempurnaan daripada yang sudah baik kepada yang lebih baik. Daripada jumlah tersebut terdapat juga Sekolah Menengah Agama milik majlis Agama Islam Negeri yang tidak menerima pakai kurikulum Diniah (Kurikulum Al-Azhar). Ini menjadikan sekolah ini tidak akan menghadapi masalah besar khususnya berkaitan dengan kurikulum. Dari sudut perlembagaan dan akta pendidikan juga, sekolah ini tidak menghadapi implikasi yang besar kerana kewujudannya tidaklah 20